BİRARADA Enstitüsünde Özgürleşimci Öğrenme Süreçlerinin Kolektif İnşası
BİRARADA Enstitüsü, özgürleşimci eğitim pratiklerini ‘başka bir akademi’nin inşa sürecinin parçası olarak hayata geçirir. Enstitüde yürütülen öğrenme süreçleri, konuların seçiminde, çözümlenmesinde ve tartışılmasında doğa, toplum ve insanın barışçıl ilişkisi temelinde ele alan ve sorgulayan bir yaklaşım üzerine kurulur. Enstitü, bu süreçleri kurarken, bilgiyi, bilimi, eğitimi iktidar ve tahakküm aracı haline getiren, ticarileştiren, piyasaya koşullayan, araçsallaştıran her türden epistemolojik ve metodolojik yaklaşımı dışta tutar. Özgürleşimci öğrenme süreçlerinin inşa sürecinin süreklilik gösteren bir karaktere sahip olduğunu kabul etmek, özgürleşimci tahayyülü sürekli olarak geliştirmesine izin vermeyi gerektirir. Başlangıçta kabul ettiğimiz eşitlik ve özgürlük kavramlarının kolektif pratiklerimizden beslenerek değişip dönüşeceğini ve bunun yeni pratiklere yol açacağını öngörebiliriz.
- Bilgi Üretimi ve Öğrenme Süreçleri
Neyi, nasıl, ne ölçüde öğreneceğimizin, gerçekliği hangi bilgiyle anlayıp anlamlandıracağımızın toplumsal güç ilişkilerince belirlendiğinden yola çıkarak, Enstitüdeki öğrenme ve bilgi üretim süreçleri politik bir sorgulama süreci olarak kurulur. Öğrenme süreçleri her bireyin öznel deneyimleri, ilgileri ve koşulları bağlamında farklılaşır. Bu nedenlerle eğitim faaliyetleri yürütülürken öğrenme süreçlerindeki çeşitlilik gözetilerek öğrenme ortamlarının kolektif biçimde durmaksızın yenilenmesi, düşünümsel pratiklerle yeniden inşa sürecinin örgütlenmesi hedeflenir. Öğrenme süreçlerine ve ortamlarına gömülü haldeki öğrenen-öğreten ikiliği ve hiyerarşisini sürekli olarak gözden geçirilmesi ve özdeğerlendirme mekanizmalarının kolektif bir süreç olarak kurulması önemlidir. BİRARADA Enstitüsü, eğitim çalışmalarını yürüten ve bu çalışmalara katılım gösteren yani öğrenme sürecinde yer alan tüm özneler arasında yatay, karşılıklı, yaratıcı, üretken ilişkiler gelişmesine olanak sağlar. Öznelerarası, etkileşimsel, karşılıklılığa dayalı ve özgürleşimci öğrenme ortamlarının kolektif inşasını gerçekleştirmek için çaba sarf eder. Bu doğrultuda,
– Bilimin temel olarak doğayı, toplumu ve insanı anlama ve anlamlandırma faaliyeti olduğundan yola çıkarak, bilimi bir tahakküm aracı olarak görmeden, doğayı toplumu ve insanı araçsallaştırmadan bilgi üretim faaliyetlerinin nasıl gerçekleştirilebileceğine yönelik izlekler üretilir.
– Sürece katılan öznelerin öğrenme sürecini bilgiyi araçsallaştırmadan, merak ve ilgileri peşinde koşan özneler olarak deneyimleyebilmeleri çok değerlidir. Öğrenme sürecine ilişkin değerlendirmeler bireylerin kendilerini aşmayı esas alan ve bilginin kendinde değerine yönelen çıkarımlarıyla sınırlıdır. Özgürleşimci öğrenme, dışsal faktörün kullanılacağı sınav gibi değerlendirme işlemleri uygulanmadan deneyimlenir.
– Bilgi üretim süreçlerinin de eğitimin de politik olduğu gerçekliğinden hareketle bilginin kim için, kimlerce ve nasıl üretildiği ve eğitimin neye, kime ve nasıl hizmet ettiğine hep eleştirel gözle bakılır. Eğitim-iktidar ilişkisi konusunda özeleştirel ve eleştirel yaklaşımı temel alır.
– Bilgi üretiminde ve eğitim faaliyetlerinde özgür ve âdil bir yaşam hedeflenir. Canlılar arasındaki hiyerarşi ve şiddet ilişkilerini yeniden üretmeyen yöntemler kullanılır.
– Bilgi üretiminin ve eğitim faaliyetlerinin doğayla ve toplumla eşitlikçi ilişkiler temelinde kolektif üretimi, yaratıcılığı, kaynakların eşitlikçi paylaşımını sağlayacak şekilde inşa edilmesi öncelenir.
– Bilgi üretimi ve eğitim faaliyetlerine ilişkin tasarımın, tahakküm ve emek sömürüsü yaratan kapitalist ve bireyci paradigmanın dışında kalması amaçlanır.
– Bilgi üretiminde ve eğitim faaliyetlerinde bilimsel etik ilkelerini takip edilerek öğrenme yöntemleri, ders izlenceleri, atölye programları üretilir.
– Bilgi üretiminde ve eğitim faaliyetlerinde yerleşik olan öğrenen-öğreten, yürütücü-katılımcı ikiliklerinin ortadan kaldırılması ve diyaloga dayalı bir yaklaşımın benimsenmesi hedeflenir. Bu bağlamda üretilen atölye, ders vd. çalışmalar öğrenme sürecinin tüm özneleriyle birlikte kolektif planlamaya ve değerlendirmeye açık tutulur.
– Bilginin bir güç/iktidar kaynağı olarak işlemesini engellemek üzere, bilgi üretimi kolektif bir süreç olarak kurulur. Bilgi üretiminde ve eğitim faaliyetlerinde eşitlikçi ve demokratik bilgi paylaşımı, disiplinler arası iletişim ve işbirliği temelli, güvenilebilir ve erişilebilir kaynakların üretilmesi yaygınlaştırılır.
– Bilgi üretim süreçlerinin ve eğitim faaliyetlerinin dinamik olmasından yola çıkarak bu süreçlerde yer alan herkesin kendini gerçekleştirdiği, yaratıcılığını sergileyebildiği her türden özgürleşimci eğitim deneyimi desteklenir, çoğaltılır ve paylaşılır. (örneğin, birlikte yazma süreçleri; yakın okuma toplantıları; oyun atölyeleri; gündeliği teoriyle buluşturan günlük notlar; otoetnografik anlatılar vd.)
– Öğrenme ortamında rekabetçi-yarışmacı ilke ve değerlerden ziyade birlikte öğrenmeyi teşvik eden dayanışmacı bir kültür inşa edilir. Bilgi türleri arasında kurulan hiyerarşik anlayış nedeniyle öğrenme süreçlerine dahil edilmeyen yerel-kültürel bilgiler, deneyimler, ötekileştirilen/yasaklanan bilgi türleri arasındaki ilişkiselliği gözetir.
BİRARADA Enstitüsü, bilgi üretimi, eğitim ve öğrenme süreçlerinin işlemesi için yukarıda belirtilen doğrultuda ve kolektif olarak belirleyeceği yol ve yöntemlerle uygun koşulları yaratıp bu yöndeki olanakları sağlar.
- Öğrenme Ortamlarında Ayrımcılık Karşıtı İlke ve Değerler
Kapitalist ataerkil bir toplumda sınıfsal, kültürel, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimlere dayalı, bedensel vd. eşitsizliklerin durmaksızın yeniden üretilmesinin uygulanan eğitim politikalarıyla desteklenmesinin bir sonucu olarak öğrenme ortamlarında şiddet, hiyerarşi ve ayrımcılık pratiklerine sıkça rastlanır. BİRARADA Enstitüsü, ayrımcılık ve eşitsizlik üreten pratiklerin sergilenmesine izin vermeyerek, insan haklarını ve ifade özgürlüğünü güvence altına alarak, farklılıkların eşitler arası ilişkiler içinde bir arada bulunmasını, karşılıklı güven ilişkilerini ve barışın gelişmesini önceleyerek, yeni toplumsal ilişki biçimlerinin örülmesine zemin oluşturur. Bu yolla Enstitü, eğitim çalışmalarında eşitlikçi, demokratik, katılımcı ve özgürleşimci öğrenme ortamlarının inşası yönünde çaba gösterir. Bu doğrultuda:
-Öğrenme ortamları hiyerarşinin olmadığı, herkesin kültürel kimlikleriyle, aidiyetleriyle birlikte ve eşitlerarası ilişkiler içinde yer aldığı mekânlar olarak tasarlanır. Seminer, atölye ve diğer faaliyetler eşitlikçi, özgürleşimci ve demokratik süreçler olarak tasarlanır ve yürütülür.
– Öğrenme ortamlarında bir yandan kullanılan dilin nefret söylemi, cinsiyetçilik, homofobi ve şiddet içermemesi, dışlayıcı ve ötekileştirici olmaması sağlanırken, sağlamlık ideolojisi ve sakatlara karşı ayrımcılık ile türcülük de dahil olmak üzere her türlü (dil, inanç, kültür, cinsiyet ve cinsel yönelim vd.) ayrımcılığın engellenmesine yönelik olduğu kadar yaş, statü, unvan gibi pozisyonların getirdiği ayrıcalık ve hiyerarşilerin oluşmasını engellemeye yönelik de yol ve yöntemler geliştirilir.
– Öğrenme ortamlarında kolektiviteye, dayanışmaya ve kapsayıcılığa dayalı söylem ve pratikler inşa edilir. Eşitlik, demokrasi ve farklılıkların biraradalığına dayalı özgürlükçü ve barışçıl değerler belirleyicidir.
– Öğrenme ortamları temel hak ve özgürlüklere, insan haklarına, düşünce ve ifade özgürlüğüne duyarlıdır.
– Öğrenme ortamlarında yatay, karşılıklı ve öznelerarası öğrenmelerin gerçekleşebilmesi için gerekli düşünsel, davranışsal, duygulanımsal paylaşım süreçleri ve düşünümsel mekanizmalar oluşturulur.
– Öğrenme süreçlerinin bileşenleri, öğrenme ortamında yeteri kadar güvenli alanın sağlanması için gereken iletişim usullerine birlikte karar verirler. Konuşma, yaratım ve paylaşım süreleri öznel durumları göz önüne alınarak belirlenir. Öğrenme ortamlarında kurulan ilişkilerde önyargı, peşin hüküm ve dışlayıcılık karşısında azami özen gösterilerek sorgulayıcı, bilimsel, deneyim paylaşımına dayalı ve grup dinamiğinin gerektirdiği ölçüde güvenli alanlar yaratılır.
– Öğrenme ortamlarına katılan öznelerin eşit temsiline özen gösterilir. Sınıfsal, kültürel, cinsiyete dayalı toplumsal eşitsizlikler nedeniyle ayrımcılığa maruz bırakılmış kesimlerin ihtiyaçları ve talepleri dikkate alınarak özneleşme, özgürleşim sağlayan çalışmaların üretilmesi, çoğaltılması ve paylaşılması desteklenir. Eğitim çalışmalarına erişimde eşitsizlik ve adaletsizlik yaşayan kesimlerin/aktörlerin sayısal eşitliğini sağlayacak olanaklar geliştirilir.
- BİRARADA Enstitüsünün Eğitim Örgütleri ile İlişkileri
BİRARADA Enstitüsü başka türlü eğitim ve araştırma süreçlerini hayata geçirmeyi amaçlayan ulusal, bölgesel ve uluslararası örgütlerle iletişim kurmaya, birlikte çalışmaya, ortak atölyeler açmaya, ortak yayınlar yapmaya, ortak konferans, söyleşi vb. etkinlikler örgütlemeye dönük yıllık plânlar yapar. Bilgi üretiminin, eğitimin ve öğrenmenin kolektif bir süreç olarak tanımlanmasının getirdiği avantajlar ışığında özgürleşimci öğrenmeyi, eleştirel, feminist ve queer pedagojileri dert etmiş kişilerin ve grupların birlikteliğini teşvik eder, bunun için ortam yaratır. Bu doğrultuda öncelikle Dayanışma Akademileriyle bağlantısını devam ettirir. . BİRARADA Enstitüsünün kolektif olarak ürettiği eğitim yaklaşımına uygun olarak sendikal-mesleki dayanışmalarda yer alır; eğitim çalışmaları yürüten kurumlarla ortak çalışmalar üretir ve uluslararası eğitim örgütleriyle bağlar kurar.
